Herademen na corona

Inleiding 

De coronacrisis zette de afgelopen maanden de wereld en onze stad op zijn kop. Na een jaar van plannen, moest 2020 de doorstart worden van een ambitieus meerjarenplan om Mechelen helemaal klaar te maken voor de toekomst. Aan de ambities is niets gewijzigd, maar de coronacrisis dwingt ons om de drie speerpunten verder uit te diepen en de vooropgestelde ambities uit het meerjarenplan te versnellen en bij te sturen. 

Ondernemen, duurzame mobiliteit en het aanpakken van kinderarmoede blijven de drie grote centrale uitdagingen voor het beleid met daarbovenop het Mechels herstelplan dat sinds juni wordt uitgerold. De coronacrisis vraagt het uiterste van alle Mechelaars. Ons stedelijk weefsel staat nog steeds onder enorme druk. Het is onze opdracht om samen de zwaar getroffen economie, de meest kwetsbare Mechelaars én ons sociaal-cultureel middenveld maximaal te blijven ondersteunen. We wensen daarbij een strak investeringsritme aan te houden om ervoor te zorgen dat de stad blijft inspireren voor bewoners, bedrijven en bezoekers. In de begroting die voorligt, wordt er dan ook extra budget vrijgemaakt om de stad verder te vergroenen, voet- en fietspaden aan te pakken en zijn er bijkomende stadsvernieuwingsprojecten opgenomen. 

We zouden dit alles combineren met het drastisch terugschroeven van de stadsschuld tot minder dan 200 miljoen euro stadsaandeel in 2025. Door de geheel onvoorziene impact van de coronacrisis moeten we die ambitie noodgedwongen bijsturen. Het gaat om een diepe, maar acute crisis waarvan we de budgettaire impact wel kunnen uitvlakken over de planningsperiode. 

De financiële ruimte 

De contouren van de beleidsruimte worden bepaald door de zogenaamde autofinancieringsmarge (afm) die weergeeft hoeveel middelen er van het financieel draagvlak overblijven na het aftrekken van de leninglasten. Deze marge hoort op het einde van de planningsperiode positief te zijn. Met een afm die evolueert naar 4,12 miljoen euro in 2025 voldoen we daaraan ruimschoots. We behouden zo op het einde van de planningsperiode nog een financieel overschot van 0,5 miljoen euro. 

Tabel: evolutie autofinancieringsmarge 

De uitstaande schuld evolueert verder in goede zin. Minder sterk natuurlijk dan initieel gepland, maar de ambitie om de schuld drastisch af te bouwen blijft overeind. Ondanks de onvoorziene uitgaven en minderinkomsten als gevolg van de coronacrisis kunnen we de stadsschuld toch verder afbouwen zonder de belastingen te verhogen. Aan de horizon in 2025 bedraagt de globale schuld nog 252,8 miljoen euro. Dat komt neer op een schuld van 2 775 euro per hoofd van de bevolking1. Op het einde van 2018 bedroeg de schuld per hoofd van de bevolking nog 3 580 euro per inwoner. Dat is een verschil van 805 euro per inwoner. 

Tabel: evolutie schuld 

De minderinkomsten en meeruitgaven als gevolg van de coronacrisis worden geraamd op respectievelijk 6,50 en 11,11 miljoen Euro.  

Daartegenover staan enkele belangrijke financiële meevallers. Dankzij de inspanning van de stad Mechelen en andere stadsbesturen worden vanaf 2021 de inbreuken op de snelheidsovertredingen voor de zones 30 en 50 gedepenaliseerd. Dat wil zeggen dat deze overtredingen niet meer strafrechtelijk kunnen behandeld worden. De lokale besturen die kiezen om deze overtredingen voortaan administratief op te volgen, kunnen de opbrengsten daarvoor dan ook zelf innen. Voor 2021 ramen we deze inkomsten al op 4,3 miljoen euro. Voor de volgende jaren loopt dat op tot 9,8 miljoen euro. 

Door de overdracht van de rioleringen aan PIDPA boeken we vanuit de stad aanzienlijke efficiëntiewinsten die in totaal bijna 9 miljoen euro ademruimte creëren. Dit gaat Mechelen toelaten om de reeds hoge rioleringsgraad op relatief korte termijn tot dicht tegen de 100% op te trekken, zonder dat uit de algemene middelen van de stad moet betaald worden. Pidpa gaat dat doen met de saneringsbijdragen. In het financieel plan van Pidpa zijn in de periode 2020-2025 investeringen voor 27.873.577 euro voorzien. 

Mechelen laten herademen door te investeren 

Het beste antwoord op de uitdagingen van de crisis is om te blijven investeren in de toekomst van de stad. In ons lokaal herstelplan na corona hebben we in het voorjaar al voor 15 miljoen euro aan steunmaatregelen uitgetrokken. Het gaat in belangrijke mate om solidariteitsfondsen, schrappen van taksen of inkomsten, maar ook om een heel pakket aan nieuwe maatregelen. 75 concrete acties voor de meest kwetsbaren onder de Mechelaars en natuurlijk ook voor de lokale handel, horeca, ondernemingen, cultuur, toerisme en verenigingen. (lees: https://www.mechelen.be/mechelen-na-corona-een-lokaal-herstelplan). Geconfronteerd met de tweede coronagolf werden we gedwongen om bestaande steunmaatregelen langer aan te houden, een beslissing met een belangrijke extra budgettaire impact van 2,61 ME. Toch hebben we in deze begrotingsronde bijkomend nog voor 21,7 ME aan nieuwe investeringen opgenomen. We leggen daarbij de focus op het verder vergroenen van de stad, veilige voet- en fietspaden en concrete stadsvernieuwing om de stad nog aangenamer te maken. Want als de coronacrisis ons iets geleerd heeft, is dat we ruimte nodig hebben in onze stad. Ruimte om te ontmoeten, om te bewegen, om te leven, kortom om te ademen. 

1. Vergroening en stadsvernieuwing  

Mechelen wil blijven prikkelen. Ingrijpende stadsvernieuwingsprojecten die de voorbije jaren werden voorbereid en opgestart worden de komende maanden en jaren pas opgeleverd. (Denk aan Keerdok, Komet, Malinas, Cortenbach, Verbeemen, Nekkerpoort, stationsomgeving, Ragheno en de heraanleg van ruim 40 straten met als bekendste de Adegemstraat, Onze-Lieve–Vrouwestraat of de vesten). Daar komt nu nog een tiental straten bij. Maar tegelijk reserveren we nu al budget voor de volgende golf van stadsvernieuwingsprojecten die onze stad nog aantrekkelijker, groener en zachter moeten maken. Centraal bij deze projecten staan de kwaliteit, duurzaamheid en optimale beleving van de open ruimte. 

Twee blikvangers: 

• De heraanleg, ontharding en vergroening van de Hanswijkstraat. In het verlengde van de nieuw aan te leggen OLV-straat wordt ook de Hanswijkstraat heraangelegd. Het idee is om de straat deels te ontharden en een groene, aangename belevingslaan te creëren dwars door onze stad. 
• De stad wil ook enkele bijkomende straten langs de Binnendijle aanpakken: Dijle, Dobbelhuizen, Tichelrij en ’t Veer. Hier is ruimte om het hele gebied tussen de Kraanbrug en de Vesten langs beide zijden op te waarderen, genre Zandpoortvest. Dit nieuwe project sluit aan bij de opwaardering van het water in de binnenstad. 

Om de stad verder te ontharden en te vergroenen wordt er vanaf 2021 ook jaarlijks een extra pakket onthardingen van 150.000 euro per jaar en 100.000 euro per jaar voor extra bomen gebudgetteerd, twee belangrijke initiatieven binnen de lokale klimaatdoelstellingen, het hemelwaterplan en bomenplan. 

Ook het voetpadenplan krijgt een extra impuls van 150 000 euro recurrent tot 2025 om alle slechte voetpaden weg te werken en te vernieuwen waar mogelijk. Daarnaast worden de Zemstbaan (650 000€), de Keizerstraat (1 mio €), de as IJzerenleen-Guldenstraat (417 600€) en de Begijnenstraat (280 000€) toegevoegd aan de lijst met straten die moeten heraangelegd of aangepast worden tijdens deze bestuursperiode.  Zo gaat het in de Zemstbaan om aanpassingen waardoor de verkeersoverlast voor de buurtbewoners moet verminderen en de aanleg van fiets- en voetpaden. 

Nieuw is het budget van 32 000 euro voor het plaatsen van picknicktafels en gevelbanken verspreid in de stad. Twee concrete initiatieven die ontmoeting in de publieke ruimte willen bevorderen. Ook het vlietenproject wordt gecontinueerd met het openleggen van de vliet aan het voormalig pand ‘Mispelters’ in de Sint-Katelijnestraat. Daarvoor werd bijkomend 100.000 euro vrijgemaakt op de reeds voorziene budgetten voor dit project vorig jaar. 

1. Cultuur en sport 

We maken in de begroting uitdrukkelijk ruimte voor bijkomende investeringen in cultuur- en sportbeleving. 

We voorzien 3 miljoen extra bovenop het reeds voorziene budget van 1,3 miljoen euro in 2020-2021 voor de renovatie en eerste uitbreiding van de DKO-site (=Conservatorium en Academie voor Beeldende Kunsten). Dit budget zal in eerste fase besteed worden aan (hoog)dringende werken qua veiligheid, bewoonbaarheid en toegankelijkheid van de beide schoolgebouwen. Beide instituten barsten ook letterlijk uit hun voegen door de gestage groei van het aantal leerlingen. Samen met de renovatiewerken wordt er in 2021 een studie opgemaakt waarin de mogelijkheden worden onderzocht om in een  gefaseerde aanpak de site uit te breiden en verder te moderniseren met enerzijds een centraal  scharnier dat de twee scholen nog beter op elkaar zal doen aansluiten en samenwerken, door het inrichten van een centraal onthaal, secretariaat, wachtruimte en bijkomende leslokalen.

Bovenop de geplande realisatie van de bijkomende sportvelden aan de Uilmolenweg die reeds vorig jaar werd gebudgetteerd, maakt AGB SAM nog eens 4 miljoen euro extra vrij voor bijkomende sportinfrastructuur in Leest en Walem. In samenspraak met de Leestse clubs wordt onderzocht om op de site aan de sporthal een nieuwe sportcluster te creëren waar verschillende clubs hun sportieve werking kunnen uitbouwen. AGB SAM zal hiervoor zo snel mogelijk een ontwerper aanstellen. De AGB wil ook een nieuwe infrastructuur optrekken voor FC Walem die ook opengesteld zal worden voor andere verenigingen uit Walem. Idee is dat het gebouw multifunctioneel kan gebruikt worden. 

1. Veiligheid 

Van alle politiezones in heel België organiseert PZ Mewi sinds jaar en dag het grootst aantal snelheidscontroles. Door de automatisering via de trajectcontroles is die voorsprong alleen maar toegenomen. Zoals aangekondigd in het bestuursakkoord (art. 165) breiden we het aantal trajectcontroles nog verder uit om ook de restgroep van 5 à 10% hardleerse snelheidsovertreders bij te sturen. In de meerjarenplanning hebben we voor liefst 1,37 miljoen euro aan bijkomende trajectcontroles gereserveerd, waarvan reeds 734.000 euro voor 2021. Daarmee zal Mechelen nog verder vooruitlopen in automatisering van de snelheidshandhaving in ons land. 

Er komen ook twee extra inspecteurs voor een nieuw op te richten sluikstortcel bij politie. Er is 50.000 euro voorzien voor het aankopen van sluikstortcamera’s.  

Personeel 

Om de vernieuwde ambities waar te maken, worden nieuwe functies aangeworven. Enkel zo kunnen we het innovatieve beleid waar Mechelen voor staat verder uitwerken. Zo werven we voor de eerste keer een bosintendant aan om de stad versneld te vergroenen. Zijn of haar taak is om te onderhandelen met eigenaars van gronden die in beeld komen voor bebossing en om die bebossing ook daadwerkelijk op de kortst mogelijke termijn gerealiseerd te krijgen. In de verdere vergroening van de stad wordt dit evident een sleutelfunctie. 

Nog in lijn met enkele belangrijke beleidskeuzes worden ook experts voor circulaire stad, slimme stad en duurzaamheid aangeworven.  

Nieuw is ook de aanstelling van een halftijdse consulent dierenwelzijn. Sinds deze legislatuur heeft Mechelen voor de eerste keer een schepen bevoegd voor dierenwelzijn. De consulent moet bestaande projecten van dierenwelzijn verder uitwerken en nieuwe projecten ‘op poten’ zetten. 

Ingevolge de depenalisering van de snelheidsovertredingen wordt ook het GASAM-team uitgebreid met 3 extra medewerkers wier kostprijs wordt gecompenseerd door de opbrengsten van de GAS-boetes 30/50. 

Met betoelaging door de Vlaamse overheid worden ook twee medewerkers voor lokale contacttracing aangeworven.

Conclusie 

Daarmee is de voorliggende begroting vooral een consolidatie en uitdieping van het meerjarenplan met centraal de drie speerpunten, stadsbreed ondersteund en voor de duur van de bestuursperiode. Het stadsbestuur vindt het dan ook belangrijk om met een helder toekomstperspectief resoluut verder te gaan op de ingeslagen weg. Focus en transparantie wekken immers vertrouwen, zowel bij bewoners als ondernemers. Toch blijven we daarbij ook voortdurend alert voor nieuwe opportuniteiten. Het is een begroting om Mechelen verder te laten openbloeien als hartelijke, zorgzame, verrassende en dynamische stad.